نوار عصب و عضله (EMG) یک تست تشخیصی است که برای بررسی علائم بیماری‌های عضلانی یا عصبی مانند بی‌حسی یا ضعف غیرقابل توضیح در اندام‌ها توصیه می‌شود. این آزمایش اغلب توسط پزشکان تخصصی نورولوژی یا فیزیاترپی انجام می‌شود. آزمایش EMG و تست انتقال عصبی (NCV)، روش‌هایی ایمن و غیرتهاجمی هستند که با توجه به شرایط بیماری، توصیه می‌شوند. نمی دانید برای انجام این آزمایش چه باید انجام  دهید! یا می خواهید روش تفسیر نتایج این تست را بدانید! به همین دلیل برای آشنایی بیشتر شما با این آزمایش در ادامه در رابطه با نوار عصب و عضله، آنچه در طول عمل باید انتظار داشته باشید، نحوه آماده شدن و تفسیر نتایج آن توضیحاتی را ارائه می دهیم. با ما همراه باشید.

تست نوار عصب و عضله چیست؟

نوار عصب و عضله یک آزمایش پزشکی است که هدایت عصبی ماهیچه ها و سلول های عصبی تنظیم کننده آن ها را از نظر سلامتی بررسی می کند. چنین سلول های عصبی به عنوان نورون های حرکتی شناخته می شوند. آن ها تکانه های الکتریکی را ارسال می کنند که باعث انقباض و شل شدن عضلات می شوند.

 این سیگنال های الکتریکی توسط EMG به نمودارها یا اعداد تبدیل می شوند و به پزشکان در ارائه توصیه های پزشکی کمک می کنند. هنگامی که فردی علائم اختلال عملکرد عضلانی یا عصبی را نشان می دهد، پزشک ممکن است EMG را تجویز کند.

 سوزن سوزن شدن، بی حسی یا سفتی غیرقابل توضیح در عضلات ممکن است بخشی از این اثرات باشد. یافته های نوار عصب و عضله به پزشک کمک می کند که بیماری های عضلانی، آسیب عصبی و اختلالاتی را که بر رابطه عصب و عضله تاثیر می گذارد، شناسایی کند.

روش سوزنی نوار عصب و عضله

در پاسخ به سوال نوار عصب و عضله چیست باید با روش سوزنی آن نیز آشنا شوید. تست سوزنی EMG واکنش عضلات به پالس های الکتریکی را اندازه گیری می کند. یک یا چند الکترود سوزنی نازک و استریل توسط متخصص مغز و اعصاب یا دستیار تکنسین در عضله قرار می گیرد. 

الکترودهای سوزنی فعالیت الکتریکی تکانه های عضلانی را شناسایی و منقبض می کنند. سپس این اطلاعات را به یک اسیلوسکوپ می فرستند که سیگنال های الکتریکی را به صورت امواج نشان می دهد. سپس متخصص مغز و اعصاب یا تکنسین الکترودهای سوزن را پس از اتمام آزمایش خارج می کند.

این آزمایش معمولا چندین اختلال عصبی را بررسی می‌کند و تقریبا یک ساعت طول می‌کشد اما متناسب با تعداد اعصابی که متخصص مغز و اعصاب می‌خواهد آزمایش کند، ممکن است بیشتر طول بکشد.

EMG طبیعی چیست؟

به طوری که پتانسیل عمل واحد حرکتی (MUP) نامیده می شود. به طور معمول هر چه بیشتر عضله را منقبض کنید، فعالیت الکتریکی بیشتری رخ می دهد. این فعالیت یک پتانسیل عمل صاف را در یک نوار عصب و عضله معمولی نشان می دهد.

چرا آزمایش EMG انجام می شود؟

همان گونه که قبلا در بحث نوار عصب و عضله چیست گفته شد، هنگامی که علائم و نشانه هایی مانند ضعف، گزگز، بی حسی، درد در عضلات، گرفتگی یا سایر احساسات غیر طبیعی دارید، ممکن است پزشک شما این تست را توصیه کند.

یک الکترود سوزنی کوچک از طریق پوست به عضله شما وارد می شود تا به کمک آن فعالیت الکتریکی فیبرهای عضلانی شما (واکنش به تحریک عصبی) اندازه گیری شود. این آزمایش باعث شناسایی علت علائم شما می شود و حتی ممکن است به تعیین مدت زمان وجود مشکل کمک کند.

آزمایش نوار عصب و عضله سرعت حرکت سیگنال های الکتریکی از طریق اعصاب شما را اندازه گیری می کند تا گستردگی موضوع را مشخص کند. سیگنال الکتریکی ارسال شده در امتداد آکسون یا فیبر عصبی یک عصب، پتانسیل عمل نامیده می شود. در مطالعات هدایت عصبی، این پتانسیل های عمل به طور مصنوعی توسط تحریک الکتریکی به منظور ارزیابی نحوه پاسخ آکسون ایجاد می شوند.

نوار عصب و عضله برای تشخیص چه بیماری هایی کاربرد دارد؟

دیگر نکته ای که در پاسخ به سوال نوار عصب و عضله چیست، باید بدانید این است که این تست با NCS یا بدون آن انجام می شود. اطلاعاتی که هر کدام می دهند، مکمل هم هستند و وقتی به ‌صورت مجموعه ‌ای بررسی می‌ شوند، تصویر جامع ‌تری نسبت به یک آزمون به تنهایی (به جز در موقعیت‌های خاص) ارائه می ‌دهند.

نوار عصب و عضله تشخیص می دهد که آیا ضعف یا بی حسی عضلانی به دلیل اختلال سیستم عصبی یا آسیب به عصب متصل به عضله است یا خیر. همچنین این دو آزمایش با هم تشخیص می دهند که آیا شما یک اختلال عضلانی یا یک اختلال عصبی دارید یا خیر. برخی از مثال های رایج عبارتند از:

• اختلالات عضلانی پیشرونده مانند دیستروفی عضلانی و پلی میوزیت؛
• اختلالاتی که بر اتصالات عضلانی و عصبی تاثیر می گذارد، مانند میاستنی گراویس، سندرم لامبرت ایتون، و سندرم گیلن باره؛
• اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS)، بیماری که بر سلول های عصبی در مغز و نخاع تاثیر دارد؛
• اختلالات اعصاب محیطی که در اثر آسیب به سیستم عصبی محیطی، اعصاب خارج از مغز و نخاع، مانند نوروپاتی محیطی و سندرم تونل کارپ ایجاد می شوند؛
• اختلالات ریشه عصبی مانند سیاتیک، رادیکولوپاتی (فشرده شدن عصب) و فتق دیسک.

همچنین در ادامه پاسخ به سوال نوار عصب و عضله چیست باید بگوییم که این تست برای نظارت بر شرایط خاص مانند موارد زیر استفاده می شود:

• سندرم تونل کارپال؛
• سیاتیک؛
• نوروپاتی دیابتی؛
• سندرم لامبرت ایتون؛
• میاستنی گراویس؛
• بیماری شارکو ماری توث؛
• فتق دیسک؛
• فلج بل؛
• دیستروفی عضلانی؛
• سندرم گیلن باره.
• خطرات آزمایش نوار عصب و عضله

خطر بروز عوارض شدید یا عوارض جانبی برای آزمایشات الکترومیوگرافی بسیار کم است. با این حال در طول یا بعد از آزمایش سوزن نوار عصب و عضله، بسیاری از افراد درد اعصاب و عضلانی را تجربه می کنند.

استراحت و استفاده از مسکن های بدون نسخه ممکن است به کاهش سریع تر درد عضلانی کمک کند اما معمولا ظرف چند روز این عارضه خود به خود برطرف می شود. در موارد پراکنده پس از آزمایش سوزن، فرد ممکن است تورم بافت نرم (ادم لنفاوی) یا عفونت پوستی را در مجاورت محل سوراخ تجربه کند.

همچنین در یک آزمایش مطالعه هدایت عصبی برخی از افراد ممکن است ناراحتی یا درد بیشتری احساس کنند. در واقع در یک مطالعه از سال 2014، 200 نفر که آزمایش ‌های الکترومیوگرافی و مطالعات هدایت عصبی را دریافت کردند، توسط محققان بررسی شدند و 58.5 درصد در پاسخ به این سوال که نوار عصب و عضله چیست و چگونه بوده است، گفتند این آزمایش ناراحت‌ کننده بود.

آیا انجام EMG یا مطالعه هدایت عصبی دردناک است؟

در همه بیماران، درد شایع ترین عارضه EMG است که باعث ایجاد ناراحتی از طریق هدایت عصبی یا آزمایش های سوزنی می شود.  این درد معمولا به خوبی تحمل می شود اما برای برخی از بیماران تقریبا غیرقابل تحمل است.

قبل از شروع نوار عصب و عضله، بحث و درک درد بیمار مهم است. زیرا توقف در اواسط تست به دلیل درد، داده های این آزمایش بیماران را از بین می برد و بر ناراحتی آن ها می افزاید و برای الکترومیوگرافی در تفسیر از داده های محدود چالش ایجاد می کند.

نکته جالب در این رابطه این است که امروزه مداخلات دارویی (مانند اسپری‌ های پوستی یا مسکن ‌های خوراکی) و مداخلات غیردارویی (مانند موسیقی آرام ‌بخش یا ارائه اطلاعات قبل از عمل در مورد تست تسکین اضطراب) برای تسکین درد در طول EMG انجام می شود.

آزمایش الکترومیوگرافی چقدر طول می کشد؟

دیگر نکته در بررسی اینکه نوار عصب و عضله چیست، مدت زمان آزمایش است. متناسب با شرایط مورد ارزیابی و یافته های مطالعه، آزمایش EMG معمولا بین 30 تا 90 دقیقه طول می کشد. سپس گزارشی برای پزشک شما ارسال می شود که شامل یافته ها و تفسیر است.

اگر نزد متخصص مغز و اعصابی که آزمایش الکترومیوگرافی را درخواست کرده است حضور داشته باشید، بلافاصله نتایج را بررسی می کنند. با این حال اگر متخصص مراقبت های بهداشتی دیگری این آزمایش را انجام دهد تا زمانی که جلسه بعدی با متخصص مغز و اعصاب برنامه ریزی نشود، نتایج را نخواهند دید.

آنچه که باید پیش از آزمایش نوار عصب و عضله بدانید!

اگر از داروهای ضدانعقاد یا رقیق کننده خون استفاده می کنید یا ضربان ساز یا دفیبریلاتور کاشته شده دارید، باید قبل از انجام آزمایش به پزشک خود اطلاع دهید. اما این ها معمولا هیچ عارضه ای ایجاد نمی کنند و آزمایش EMG را می توان با خیال راحت انجام داد.

همچنین لازم نیست قبل از انجام این تست آنتی بیوتیک مصرف کنید. علاوه بر این توجه داشته باشید که در روز آزمایش باید داروهای خود را مصرف کنید و نیازی به آماده سازی خاصی نیست.

نحوه آمادگی برای EMG

یکی دیگر از مواردی که در پاسخ به پرسش نوار عصب و عضله چیست باید بدانید، چگونگی آمادگی برای این آزمایش است. در طول و بعد از آزمایش، یک متخصص مغز و اعصاب توضیح می دهد که این روش چگونه کار می کند و چه چیزی را باید انتظار داشت. در این مرحله فرد می تواند هر سوالی که دارد با متخصص مغز و اعصاب مطرح کند.

ممکن است در صورتی که شما شرایط زیر را داشته باشید، به پزشک متخصص مغز و اعصاب اطلاع داده شود تا توصیه های پزشکی را ارائه دهد:

• هر گونه داروی تجویزی یا بدون نسخه، به ویژه رقیق کننده های خون را مصرف می کنید؛
• اختلال همراه با خونریزی دارید؛
• یک ضربان ساز یا دفیبریلاتور قلبی دارید.

حال باید بدانید که فرد برای آمادگی در این آزمایش باید موارد زیر را انجام دهد:

• شب قبل یا صبح تست دوش بگیرید تا چربی اضافی پوستتان پاک شود؛
• چند روز قبل از معاینه، استفاده از لوسیون ها، کرم ها یا روغن های بدن را متوقف کنید؛
• لباس های گشاد و راحت بپوشید؛
• قبل از انجام عمل هر گونه جواهرات، ساعت، عینک یا اشیا فلزی را بردارید.

تفسیر جواب نوار عصب و عضله

شاید بپرسید تفسیر نتایج نوار عصب و عضله به چه صورت است؟ تفسیر EMG و NCS همیشه ساده نیست و ممکن است بیشتر از یک تشخیص احتمالی داشته باشد اما آزمایش‌ ها تعداد احتمالات تشخیصی را کاهش می دهند.

در ادامه به برخی از اصطلاحات این تست می پردازیم که برای تفسیر پاسخ نوار عصب و عضله و پاسخ به اینکه نوار عصب و عضله چیست کمک کننده هستند:

• دامنه: سیگنال الکتریکی به صورت موج نشان داده می شود و دامنه ارتفاع آن است.
• سرعت رسانایی (CV): سرعت رسانش سرعت حرکت تکانه الکتریکی در طول عصب را توصیف می کند.
• مدت زمان: این عرض یک موج الکتریکی را توصیف می کند.
• بلوک هدایت: این کاهش سیگنال در سراسر یک ناحیه تشریحی مانند مچ دست است. بلوک هدایت نشان دهنده گیر افتادن عصب مانند سندرم تونل کارپ است .
• رفلکسF: موج F نوعی پژواک الکتریکی محسوب می شود که در آن تکانه به سمت ستون فقرات حرکت می کند و سپس در امتداد همان فیبر به پایین برمی گردد. بنابراین حسی از رسانایی در تمام طول یک عصب حرکتی را می دهد.
• رفلکسH: موج H معادل الکتریکی یک رفلکس در پا است. یک تکانه از طریق یک عصب حسی به نخاع می رود و سپس در طول یک عصب حرکتی برمی گردد.

تفسیر نتایج از فعالیت در حالت استراحت

در بیماری‌ های اعصاب محیطی مانند سندرم تونل کارپال و نوروپاتی محیطی، ماهیچه ‌ها گاهی اوقات شروع به فعالیت خود به خودی می‌کنند که نشان می‌ دهد مشکلی در تامین عصب آن عضله وجود دارد. در بررسی اینکه تفسیر فعالیت در حالت استراحت نوار عصب و عضله چیست، باید گفت فعالیت الکتریکی استراحت نیز به التهاب یا بیماری عضلانی اشاره می کند.

این فعالیت در حالت استراحت با نوار عصب و عضله به صورت فیبریلاسیون و امواج تیز مثبت روی مانیتور قابل تشخیص است. گاهی اوقات این ناهنجاری باعث انقباضات عضلانی قابل مشاهده می شود که به آن فاسیکولاسیون می گویند.

تفسیر نتایج از فعالیت غیر طبیعی در طول انقباض

اشخاص مراقبت کننده ی سلامتی یا پزشکان که نتایج EMG را تفسیر می کنند، ممکن است اصطلاح “الگوی استخدام” را نیز به کار ببرند. در واقع، هنگامی که عضلات منقبض می‌شوند، رشته‌های عصبی به بخش‌های بیشتری از عضله (یا واحدهای حرکتی) سیگنال می‌دهند تا به آنها متصل شوند و در فعالیتشان کمک کنند. در بیماری‌های اعصاب محیطی، این دامنه واحدهای حرکتی مختلف ممکن است قوی باشند، اما تعداد آنها کمتر است؛ زیرا عصب قادر به اتصال به تعداد واحدها نیست. در بیماری‌های عضلانی، تعداد واحدهای حرکتی معمولاً طبیعی است، اما دامنه آنها کمتر است.

الگوی تخلیه ‌های الکتریکی از عضله برای هر مشکل بالقوه متمایز است. بنابراین الگوی حاصل از آزمایش به متخصص مغز و اعصاب کمک می‌کند که بگوید آیا عضلات شما به درستی پاسخ می‌دهند یا خیر.

نتایج NCS

در رابطه با این سوال که نوار عصب و عضله چیست، باید بدانید نتایج غیرطبیعی در NCS تقریبا همیشه ناشی از آسیب عصبی است. به طوری که به دلیل بلوک هدایت، آکسونوپاتی (فیبر عصبی آسیب دیده) یا دمیلینه شدن (آسیب یا از بین رفتن لایه عایق خارجی اعصاب) است. در برخی از شرایط آسیب عصبی ایجاد می شود و به همین دلیل نتیجه غیر طبیعی NCS خواهد شد.

در این رابطه باید بدانید اگر اعصابی که تحت تاثیر قرار می‌گیرند، کوچک باشند و غلاف میلین نداشته باشند یا اگر اختلالی دارید که فقط مغز، نخاع، ریشه ‌های عصبی نخاعی یا ماهیچه‌ های شما را تحت تاثیر قرار می‌ دهد، ممکن است آزمایش شما طبیعی باشد. به عبارت دیگر حتی اگر آسیب عصبی داشته باشید، نتیجه NCS شما ممکن است هنوز طبیعی باشد.

کلینیک نوار عصب و عضله تهران

تا بدین جا به خوبی دانستید که نوار عصب و عضله چیست اما آیا می دانید کلینیک تخصصی نوار عصب و عضله تهران چه خدماتی دارد؟ کلینیک نوار و عصب تهران همچون مرکز درمانی رها بیماران را برای هر گونه بیماری و اختلال عصبی و عضلانی ویزیت می کند. 

پزشکان ما در مورد مشکلات عصبی و عضلانی با شما مشورت خواهند کرد و سپس آزمایش ها انجام می شود. در گروه مغز و اعصاب، متخصصان مغز و اعصاب این آزمایش ها را با کمک یک تکنسین انجام می دهند. 

پزشکان متخصص مغز و اعصاب دارای گواهی هیئت مدیره هستند و آموزش های بیشتری را در زمینه تست های تشخیص عصبی به پایان رسانده اند. تکنسین تشخیص عصبی مرکز نوار عصب و عضله تهران ضمن اینکه آموزش دیده است، تحت نظارت پزشک مطالعات هدایت عصبی را انجام خواهد داد.

در این رابطه باید بدانید کلینیک رها خدمات جامع و دقیقی را برای نوار عصب و عضله کودکان و بیماران بزرگسال ارائه می دهد که در مناطق دیگر در دسترس نیستند.

سخن آخر

در این مقاله تلاش کردیم که به پاسخ نوار عصب و عضله چیست، بپردازیم. به طوری که در رابطه با نوار عصب و عضله، هدف از این تست، نحوه انجام آن و نیز تفسیر نتایج صحبت کردیم. چنان که دانستید این آزمایش یک روش کم تهاجم است که متخصصان سلامت از آن برای تشخیص و نظارت بر اختلال عملکرد عضلات استفاده می کنند.

در طول این عمل متخصص مغز و اعصاب الکترودهای نازک و سوزنی شکل را در عضله قرار می دهد. این الکترودها فعالیت الکتریکی عضلات شل و منقبض شده را ثبت می کنند. برای کسب نتایج دقیق تر متخصصان مغز و اعصاب پس از آزمایش NCV، آزمایش EMG را انجام می دهند که سرعت حرکت تکانه های الکتریکی از طریق اعصاب حرکتی را اندازه گیری می کند. در پایان اگر سوالی که در رابطه با اینکه نوار عصب و عضله چیست، هزینه نوار عصب و عضله چقدر است یا شرایط دیگر آن دارید، می توانید با متخصصان ما در کلینیک رها در ارتباط باشید.