نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب

آیا می دانید EEG یا نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب چیست؟ از این آزمایش برای تشخیص چه اختلالاتی استفاده می شود و روند کاربرد آن به چه صورتی است؟

در سال های اخیر با تغییرات زندگی و افزایش فشارهای مختلف از جمله مسائل اقتصادی و بیماری همه گیر کرونا، مشکل اختلالات خواب بیش از پیش جدی شده است. این امر بر کیفیت زندگی افراد تاثیر می گذارد و بازده کاری آن ها را کاهش می‌دهد.

همچنین خواب ناکافی پیامدهای نامطلوبی برای سلامتی و ایمنی آن ها دارد. بنابراین تست تشخیص اختلال خواب با استفاده از نوار مغز برای نظارت و ارزیابی کیفیت خواب از اهمیت زیادی برخوردار است.

نتایج مراحل مختلف خواب از نوار مغز به متخصصان کمک می‌کند که اختلالات خواب را به طور دقیق تشخیص دهند یا ارزیابی و استراتژی‌های مناسب را انتخاب کنند. در ادامه با ما همراه باشید که اطلاعات بیشتری در این زمینه دریافت کنید.

اختلالات خواب و اهمیت نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب

اختلالات خواب بر توانایی فرد برای خوب خوابیدن به طور منظم و طبیعی تاثیر می گذارد. بیش از 40 میلیون نفر در ایالات متحده از اختلالات مزمن خواب و بیداری رنج می برند. حدود 35 درصد از جمعیت در به خواب رفتن، حفظ خواب، بیدار شدن هنگام صبح یا خواب غیرترمیمی مشکل دارند. همچنین حدود 10 درصد از این بی خوابی یک مشکل دائمی است که با عملکرد روز تداخل دارد.

کمبود خواب تاثیرات نامطلوب قابل توجهی را بر ایمنی و سلامت جسمی و روحی فرد خواهد داشت. بسیاری از عوامل بیولوژیکی، رفتارهای فردی و فشارهای اجتماعی و اقتصادی وجود دارد که منجر به مدت زمان ناکافی خواب، کیفیت نامناسب خواب یا اختلالات خواب می شود.

 این عوامل اغلب با یکدیگر اتفاق می افتند و پیامدهای نامطلوب مشابهی دارند. خواب ناکافی در کنار سایر عوامل باعث مشکلات مختلف از جمله افزایش وزن و چاقی، افزایش خطر ابتلا به دیابت، فشار خون بالا، اختلالات چربی خون، اختلالات قلبی عروقی و متابولیک و تغییرات شناختی، رفتاری و خلقی مرتبط می شود.

با توجه به این دلایل انجام نوار مغز جهت تشخیص اختلال خواب و درمان این مشکل اهمیت بسیاری دارد.

 

 مراحل و معیارهای فیزیولوژیکی خواب

اختلالات رایج خواب شامل بی خوابی، سندرم نارکولپسی-کاتاپلکسی، سندرم آپنه انسدادی خواب، اختلالات ریتم شبانه روزی خواب (مانند جت لگ، اختلال شیفت کاری و غیره) و پاراخوابی (مانند اختلالات برانگیختگی جزئی، اختلال رفتاری REM و غیره) می شوند.

در این رابطه باید بدانید که بی خوابی علت ثانویه سایر شرایط پزشکی است. برای مثال خلق تحریک‌پذیر، افزایش احتمال عصبی شدن در محل کار، ناتوانی در انجام کار موثر و کاهش تمرکز حین رانندگی اثراتی هستند که به دلیل بی‌خوابی ایجاد می ‌شوند.

 البته نکته قابل توجه این است که اکثر اختلالات خواب پس از تشخیص با مشاوره قابل کنترل هستند. بنابراین گام اول برای درمان استفاده از نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب است. آیا می دانید چرا؟ در ادامه با ما همراه باشید که به پاسخ این سوال دست پیدا کنید.

 

ارتباط مراحل مختلف خواب با امواج مغزی

خواب یکی از نیازهای روزانه ما است؛ زیرا حدود یک سوم زمان خود را در خواب هستیم. در واقع خواب یک فرآیند پیچیده و پویا به شمار می رود که چندین ساختار درون مغز مانند هیپوتالاموس، ساقه مغز، تالاموس، غده صنوبری و پیش‌مغز قاعده‌ای با آن درگیر هستند. 

خواب (REM) و خواب NREM (که سه مرحله مختلف دارند) دو نوع اصلی خواب به شمار می روند که هر کدام با امواج مغزی خاص و فعالیت عصبی مرتبط هستند.

مرحله خواب یک عامل مهم در تعیین نوع سیگنال نوار مغز است. هم بستگی نیم کره به طور مشخص با نوع خواب ناخالص (REM/NREM) و همچنین با مراحل مختلف خواب (مرحله 1-4) در NREM تغییر می کند. 

همچنین در زمان رویدادهای برانگیختگی و آپنه متفاوت است. بنابراین با توجه به ارتباط مراحل مختلف خواب با امواج مغزی می توان اختلالات آن را با نوار مغز تشخیص داد و برای درمان آن اقدام کرد.

آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب چیست؟

نوار مغز به منظور اندازه گیری فعالیت الکتریکی مداوم مغز است. در این رابطه باید بدانید که الگوهای امواج مغزی با دیسک‌ های فلزی کوچکی به نام الکترود ثبت می ‌شوند که در یک الگوی یکنواخت روی پوست سر قرار می‌ گیرند. سلول های مغز با تکانه های الکتریکی ارتباط برقرار می کنند و همیشه، حتی زمانی که شما خواب هستید؛ فعال هستند.

نتایج دیجیتالی به دست آمده، تجمع فعالیت میلیون ها نورون منفرد در سطحی از مغز به نام قشر مغز را منعکس می کند. ولتاژ (یا دامنه) و فرکانس اغلب توسط متخصص مغز و اعصاب توضیح داده می شود و به تشخیص شرایط مختلف کمک می کند.

 

در چه شرایطی به تست نوار مغز نیاز داریم؟

دلایل رایج برای انجام تست نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب عبارتند از:

• خروپف بیش از حد؛
• آپنه خواب (دوره هایی که نفس قطع می شود)؛
• خواب آلودگی در طول روز؛
• بی خوابی (ناتوانی در خوابیدن)؛
• نارکولپسی (شروع ناگهانی خواب)؛
• سندرم پاهای بی قرار (شرایطی که باعث ایجاد احساسات ناخوشایند در قسمت پا می شود).

راه رفتن یا صحبت کردن در خواب و اختلالات حرکت سریع چشم شرایط کم تر رایجی هستند که ممکن است به نوار مغز نیاز داشته باشند. البته باید بدانید ممکن است دلایل دیگری نیز وجود داشته باشد که پزشک شما تست نوار مغز را توصیه کند.

 

آیا تست نوار مغز برای تشخیص اختلالات خواب خطری دارد؟

جالب است بدانید که هیچ خطر شناخته شده ای برای نوار مغز به جز تحریک احتمالی پوست به دلیل اتصال الکترودها به پوست وجود ندارد. به یاد داشته باشید الکترودها بارهای الکتریکی را منتقل نمی کنند و آن ها فقط فعالیت الکتریکی را از خود مغز دریافت می کنند.

در این رابطه باید بدانید چسب استفاده شده ممکن است واکنش آلرژیک خفیفی ایجاد کند که معمولا جزئی است و به سرعت از بین می رود. پزشک شما تعیین خواهد کرد که آیا نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب ضروری است یا خیر. گاهی اوقات نتایج ممکن است تا حدودی غیراختصاصی باشد و آزمایش کمکی دیگری مانند تصویربرداری اطلاعات بیشتری را ارائه دهد.

بنابراین اگر انجام نوار مغز به عنوان بخشی از ارزیابی پزشکی به شما توصیه شده است، مطمئن باشید که این آزمایش بی خطر است و اغلب اطلاعات مفیدی را ارائه می دهد. نتایج باید در زمینه بالینی تفسیر شوند و پزشکان شما از آن ها برای درک تصویر پزشکی گسترده تر استفاده خواهند کرد.

 

نحوه آماده شدن برای آزمایش نوار مغز

آمادگی برای تست تشخیص اختلال خواب با استفاده از نوار مغز شامل رعایت نکات زیر می شود:

زمان سنجی

یک روش استاندارد نوار مغز حدود یک ساعت تا یک ساعت و نیم زمان می برد(با زمان صرف شده برای استفاده از سیم های الکترود و یک دوره 20 تا 40 دقیقه ای برای ثبت فعالیت مغز). در حالی که روش EEG محروم از خواب معمولا چند ساعت طول می کشد.

زیرا ضبط نوار در زمانی که بیمار در حال خوابیدن یا چرت زدن است، ادامه دارد. البته پس از پایان آزمایش و بیدار شدن بیمار می تواند بلافاصله به خانه برود.

به همین دلیل قبل از انجام آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب ارائه دهنده از شما می‌ خواهد که کم تر بخوابید یا شب قبل از آزمایش به طور کامل بخوابید. میزان خواب شما به دستورات پزشک شما بستگی دارد و باید دستورالعمل ها را تا حد امکان با دقت دنبال کنید.

این احتمال وجود دارد که ارائه ‌دهنده از شما بخواهد صبح زود برای انجام آزمایش نوار مغز مراجعه کنید تا مطمئن شود در طول آزمایش خواب ‌آلود هستید و به‌ طور تصادفی در طول روز به خواب نمی ‌روید.

 

محل تست

EEG  تشخیص اختلالات خواب معمولا یک روش سرپایی است. به این معنا که بدون نیاز به بستری شدن و در کلینیک نوار مغز انجام می شود. البته این تست در مطب، بیمارستان و آزمایشگاه مخصوص نیز صورت می گیرد.

 در برخی موارد، یک نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب ممکن است به عنوان بخشی از نظارت تصویری طولانی تر در واحد نظارت بر صرع در بیمارستان انجام شود.

 

داشتن همراه هنگام تست

از آنجایی که احتمالا در طول و بعد از نوار مغز خواب‌آلود خواهید بود، به نفع شما است که ترتیبی دهید که شخص دیگری شما را برای انجام نوار مغز همراهی کند. به این شکل به راحتی می توانید از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری کنید و در صورت بروز مشکل از کمک همراه خود بهره مند خواهید شد.

 

پوشش مناسب هنگام انجام تست نوار مغز

از آنجایی که در طول تست نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب نشسته یا دراز کشیده اید، باید لباس راحتی بپوشید. در این رابطه باید بدانید استفاده از بالاپوشی که دکمه ‌یا زیپ ‌دارد، توصیه می‌شود. جواهرات مجاز است اما به خاطر داشته باشید که متناسب با محل قرارگیری الکترودها، گوشواره های بزرگ یا آویزان مانع ایجاد می کنند.

 

مراقبت از مو

شما باید موهای خود را شب قبل یا روز آزمایش بشویید و مطمئن شوید که پوست سرتان تمیز و فاقد چربی طبیعی است. از قرار دادن هر گونه نرم کننده، کرم مو، اسپری یا ژل حالت دهنده در موهای خود خودداری کنید. محصولات و روغن های مو چسبیدن الکترودها را به پوست سر دشوارتر می کنند.

 

غذا و نوشیدنی

در روز آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب یا حداقل 8 تا 12 ساعت قبل از هر نوشیدن که دارای کافئین است، مانند قهوه یا چای خودداری کنید. زیرا کافئین با نتایج آزمایش تداخل دارد. همچنین باید قبل از آزمایش غذا بخورید، زیرا سطح قند خون پایین نیز در نتایج آزمایش اختلال ایجاد می کند.

اگر داروهای تجویزی دارید یا به طور منظم از داروها یا مکمل‌ های بدون نسخه استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که ارائه ‌دهنده مراقبت ‌های بهداشتی شما از این موضوع آگاه است. شما باید داروهای خود را طبق معمول مصرف کنید مگر اینکه دستور دیگری داده شده باشد.

 مصرف بیشتر داروها قبل از  نوار مغز خوب است، اگر چه هر موادی که به عنوان آرام بخش عمل می کند، در نتایج آزمایش اختلال ایجاد خواهد کرد. بنابراین بهتر است آنچه را که باید در روز آزمایش قبل از عمل انجام دهید، تایید کنید.

 

تست نوار مغز برای تشخیص اختلالات خواب چگونه است؟

در اینجا مواردی ذکر می شود که می توانید انتظار داشته باشید در طول EEG اتفاق بیفتد :

• یک متخصص برای انجام نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب سر را اندازه گیری می کند و پوست سر شما را با یک خودکار علامت گذاری خواهد کرد که مشخص کند مسیرهای الکتریکی باید کجا وصل شوند. برای بهبود کیفیت ضبط ممکن است یک کرم روی این نقاط روی پوست سر شما اعمال شود.
• تکنسین دیسک ها (الکترودها) را با استفاده از یک چسب مخصوص به پوست سر شما متصل می کند. گاهی اوقات به جای آن از یک پوشش انعطاف پذیر مجهز به مسیرهای الکتریکی استفاده می شود. مسیرهای الکتریکی از طریق مجموعه ‌ای از سیم ‌ها به ابزاری متصل می‌ شوند که امواج مغزی را تقویت و آن ‌ها را روی کامپیوتر ثبت می‌ کند.

همان گونه که قبلا اشاره شد، هنگامی که الکترودها در جای خود قرار می گیرند، نوار مغز معمولا تا 60 دقیقه طول می کشد. آزمایش هایی برای شرایط پزشکی خاص وجود دارد که شما را ملزم به خوابیدن در طول آزمایش می کند. در این صورت ممکن است آزمایش بیشتر طول بکشد.

• در طول آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب با چشمان بسته در یک موقعیت راحت استراحت خواهید کرد. در زمان ‌های مختلف ممکن است تکنسین از شما بخواهد چشم‌ هایتان را باز و بسته کنید، محاسبات ریاضی ساده انجام دهید، یک پاراگراف را بخوانید، به یک عکس نگاه کنید، چند دقیقه نفس عمیق بکشید یا به یک چراغ چشمک زن نگاه کنید.
• ویدئو معمولا در طول EEG ضبط می شود. یک دوربین فیلم برداری حرکات بدن شما را ضبط خواهد کرد؛ در حالی که EEG امواج مغز شما را ضبط می کند. این ضبط ترکیبی به پزشک شما در تشخیص و درمان بیماری کمک می کند.
• 

آنچه باید درباره زمان پس از انجام نوار مغز بدانید!

پس از پایان آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب، تکنسین نوار مغز الکترودها را برمی دارد و احتمالا با استفاده از مقداری آب گرم یا استون نسبت به شستن یا حذف خمیر چسب اقدام می کند. پس از انجام آزمایش باید بتوانید به فعالیت های عادی خود بازگردید، اگر چه احتمالا بسیار بیشتر از حالت عادی خسته خواهید شد. 

احتمالا می خواهید موهای خود را در اسرع وقت بشویید. همچنین باید بدانید اگر قبل از انجام آزمایش مصرف داروها را متوقف کرده اید، ارائه دهنده مراقبت های بهداشتی به شما اطلاع می دهد که چه زمانی این داروها را از سر بگیرید.

 

نتایج آزمایش نوار مغز

فرد متخصص نتایج را تجزیه و تحلیل و ضبط را تفسیر می کند و نتایج را برای پزشکی که EEG را سفارش داده است، ارسال خواهد کرد. پزشک متخصص شما ممکن است برای بحث در مورد نتایج آزمایش برای شما قرار ملاقات تعیین کند.

 

پیگیری نوار مغز

ارائه ‌دهنده احتمالا یک قرار ملاقات برای بررسی نتایج تست نوار مغز تعیین می‌کند. همراه داشتن فردی مانند یکی از اعضای خانواده یا دوست ممکن است مفید باشد تا نکات مهمی را که در طول قرار مورد بحث قرار گرفته است، متوجه شود.

از او در مورد مراحل بعدی بپرسید. آیا ارزیابی بعدی لازم است و آیا عواملی وجود دارد که بر نتایج نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب تاثیر بگذارد؟

اگر نتایج غیرطبیعی دریافت کردید، ارائه‌ دهنده مراقبت ‌های بهداشتی‌تان ممکن است به شما توصیه کند که آزمایش ‌های بیشتری انجام دهید، مانند نوع دیگری از نوار مغز یا آزمایش‌ های تصویربرداری، مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی گسیل پوزیترون (PET)  برای تشخیص سایر ناهنجاری ها.

البته دقت داشته باشید که هر گونه نیاز به درمان به تشخیص نهایی شما بستگی دارد.

 

کلینیک نوار مغز کودکان تهران

شواهد زیادی نشان می دهد که اختلالات خواب ممکن است با رشد فیزیکی، شناختی، عاطفی و اجتماعی کودک تداخل داشته باشد. علاوه بر این کودکان با مشکلات رشد عصبی، تفاوت های یادگیری یا مشکلات رفتاری ممکن است در مقایسه با جمعیت عمومی کودکان در معرض خطر بیشتری برای مشکلات خواب باشند.

کودکان مبتلا به اختلالات خواب ممکن است علائم متفاوتی نسبت به بزرگسالان داشته باشند و در این گروه سنی، تظاهرات بالینی مشکلات خواب ممکن است بسته به سن و سطح رشد متفاوت باشد. همچنین بسیاری از اختلالات خواب در کودکان ماهیت رفتاری دارند. بنابراین تشخیص صحیح در رد علل جدی تر و تعیین مسیر درمانی مناسب مهم است. 

در این رابطه باید بدانید که نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب در کودکان تهران یکی از با ارزش ترین تست هایی است که در کلینیک نوار مغز انجام می شود. زیرا این یک روش بدون درد و غیرتهاجمی برای بررسی کمیت و کیفیت خواب کودک است.

داده های به دست آمده از این مطالعات به تشخیص و درمان اختلالات تنفسی و اختلالات حرکتی مرتبط با خواب نیز کمک می کند. 

 

سخن آخر

در این مقاله به نحوه کاربرد نوار مغز جهت تشخیص اختلال خواب پرداختیم. همان گونه که گفته شد، خواب مهم ترین فرآیند فیزیولوژیکی مرتبط با سلامت انسان است. توسعه جامعه زندگی مردم را سرعت بخشیده و فشار زندگی را بر آن ها افزایش داده است.

در نتیجه افراد بیشتری از کاهش کیفیت خواب رنج می برند و بیماری های ناشی از آن نیز رو به افزایش است. به همین دلیل اگر دچار اختلال خواب هستید، ممکن است پزشک از شما بخواهد آزمایش نوار مغز برای تشخیص اختلال خواب بدهید.

دانستید که این تست برای اندازه گیری و ثبت فعالیت امواج مغزی انجام می شود که به تشخیص علت اختلال خواب و پیگیری درمان مناسب آن کمک می کند. علاوه بر این نکاتی در رابطه با اقدامات قبل، حین و پس از انجام این تست گفته شد.

در نهایت باید بدانید با کمک پزشکان درمانگاه تخصصی مغز و اعصاب رها به راحتی اختلالات خواب تشخیص داده و درمان می شوند.