تحریک الکتریکی مغز TDCS

برای اولین بار چیزی حدود 100 سال پیش طرح اولیه روش تحریک الکتریکی مغز انجام شد. در واقع فردی به نام آلبرت متوجه شد به کمک روش TDCS  می توان به واسطه تغییر تحریک پذیری قشر مغز، عملکرد مغز را تحت تأثیر قرار داد.

در روش تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS به کمک یک جریان الکتریکی ضعیف با شدت حداکثر 2 میلی آمپر، برخی از نواحی خاص مغز تحریک می شوند. این کار ضمن خاصیت درمانی که داشته در رابطه با نحوه عملکرد مغز انسان نیز اطلاعاتی ارائه خواهد نمود. به کمک این روش حتی می توان به تاثیر متفاوت تحریک مثبت و منفی روی تحریک پذیری قشر پی برد.

تحریک الکتریکی مغز TDCS این روز یکی از روش های درمانی بسیار کارآمد و موثر شناخته می شود. در بسیاری از مراکز درمانی در سراسر دنیا این روش مورد استفاده قرار می گیرد.

در این مطلب بیشتر با تحریک الکتریکی مغز آشنا خواهیم شد:

تاریخچه تحریک الکتریکی مغز

ماهی های زنده را می توان نخستین دستگاه های تحریک مغز به شمار آورد. در زمان روم و یونان باستان در واقع افراد به خوبی به قدرت شوک دهندگی گربه ماهی نیلی و ماهی دیگری با اشعه الکتریکی آگاه بودند. در آن زمان نیز به منظور درمان سردرد و دیگر اختلالات از ماهی الکتریکی کمک گرفته می شد.

در واقع در آن زمان بر روی پیشانی بیمار یک ماهی قرار داده شده یا از فرد بیمار خواسته می شد تا روی تعداد زیادی ماهی زنده بایستد. با تخلیه انرژی مورد نظر این نوع از ماهی ها این انرژی به فرد انتقال پیدا می کرد. عدم دسترسی آسان به این ماهی ها باعث تولید ماشین هایی در قرن هجدهم شد که قادر به ایجاد الکتریسیته بودند.

بعدها دانشمندان به این موضوع پی بردند که درون عصب ها الکتریسیته جاری است و آن ها به کمک باطری های ابتدایی و با استفاده از الکتریسیته، عصب را فعال ساخته و انقباض ماهیچه ای ایجاد نمودند. تمامی این موارد رفته رفته زمینه ساخت دستگاه های تحریک الکتریکی مغز را به شکل امروزی فراهم کردند.

تحریک الکتریکی مغز چیست؟

تحریک الکتریکی مغز در واقع نوعی تحریک جدار جمجمه ای با جریان مستقیم است. در این روش غیرتهاجمی، از طریق پوست سر جریانی مستقیم و ضعیف به درون جمجمه وارد خواهد شد. این جریان مستقیم به هیچ عنوان شدید نیست و شدت آن به حدی پایین است که هیچ نوع پتانسیل عملی را در نورون ها ایجاد نمی کند.

 بلکه تنها بسته به شرایط جریان الکتریکی عبور داده شده سبب کاهش یا افزایش آستانه تحریک پذیری آن ها می شود. به نوعی این جریان تنها سبب قطبی سازی خواهد شد. این اثرات اگر چه ممکن است تا مدتی به دلیل تغییر در میزان ساخت پروتئین ها و سطوح درون سلولیAMP  حلقوی و کلسیم، در بدن باقی بمانند اما به طور کلی از نوع برگشت پذیر و بدون عارضه هستند. و اثری سوء بر روی عملکرد و ساختار سلول ها به جا نخواهند گذاشت.

این روش به دلیل بهره مندی از جریان مستقیم DC)) از روش های مثل  ECT،VNS ، CES و DBS متمایز می باشد. علاوه بر آن روش TDCS برخلاف دیگر روش ها از تغییرات به منظور اصلاح ساختار و عملکرد نورون ها استفاده می کند.

دستگاه های تحریک الکتریکی مغز به طور معمول در سایز کوچک و قابل حمل می باشند و منبع تغذیه آن ها باطری‌های  DC است.

آشنایی با دستگاه TDCS

دستگاه TDCS دستگاهی مربوط به نوروتراپی می باشد. نوروتراپی در واقع روشی درمانی از طریق عصب یا سلول های عصبی است. این وسیله این روزها برای درمان بیماری های مختلفی در بسیاری از کشورهای پیشرفته استفاده می شود.

این دستگاه حتی بر روی افراد سالم نیز قابل استفاده است و به کمک آن امکان درمان بسیاری از مشکلات جسمی- مغزی وجود دارد و حتی این روش را می توان انتخابی موثر در زمینه بهبود عملکرد مغز دانست.

این دستگاه از باطری تغذیه می کند و جریان الکتریکی ثابت را به وسیله سیم ها به دو سنسور یا الکترود انتقال می دهد. این الکترودها درون پارچه ای اسفنجی مرطوب شده با محلول آب نمک قرار گرفته و از این رو به خوبی می توانند جریان الکتریکی را هدایت کنند.

هر ناحیه از مغز به لحاظ فیزیولوژیکی عملکرد و وظیفه خاص خود را دارد و بسته به نوع بیماری و نوع درمان مد نظر مشخص خواهد شد که این الکترودها در کجا قرار داده شوند.

این دستگاه حتی برای افراد سالم نیز به منظور افزایش توان عملکرد مغزی، تقویت حافظه و افزایش قدرت قابل استفاده است. علاوه بر آن برای کمک به بهبود و تسریع روند درمان بیماری های نظیر افسردگی، اضطراب، بی خوابی، سردردهای میگرنی و… نیز این دستگاه بسیار کارآمد می باشد.

این دستگاه بسته به برنامه درمانی که انتخاب شده در زمان مقرر خود به طور خودکار خاموش خواهد شد و این موضوع را با آلارمی به اطلاع درمانگر می رساند. زمان استفاده از این دستگاه بین 10 تا 30 دقیقه می باشد و این زمان به نوع اختلال بستگی خواهد داشت.

عملکرد TDCS در مغز

به طور کلی نمی توان مشخص کرد که در زمان انجام تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS ، در مغز چه اتفاقاتی می افتد. اما آزمایشات مختلفی که روی حیوانات و انسان ها انجام شده چیزهایی را در این زمینه نشان می دهند.

در واقع الکترودها از طریق آند به درون مغز راه پیدا می کنند و در نهایت الکتریسیته از طریق کاتد از مغز بیرون می رود. از این رو در زیر کاتد تحریک کننده، باری منفی در زمان تجمع الکترون ها برای ورود الکترودها به وجود می آید.

در این زمینه ابعاد الکترودهای تحریک کننده بسیار حائز اهمیت است. به عنوان نمونه یک الکترود کاتد در ابعاد کوچکتر قادر به انتقال بار کانونی تری به ناحیه مورد نظر در مغز است. در واقع زمان تجمع باری بیشتر در درب خروجی ناحیه ای از مغز که تحت تأثیر قرار داده شده از طریق تغییر اندازه الکترود کاتدی یا با تغییر اندازه یا محل الکترود آندی قابل تغییر اندازه یا کنترل می باشد.

به هر حال مغز بسیار پیچیده تر از آن است که بتوان به صورت روشن و واضح اتفاقات درون آن را شرح داد. به منظور عبور جریان الکتریکی از درون مغز در روش تحریک الکتریکی مغز، بر روی جمجمه الکترودهای مثبت و منفی قرار داده می شود. به طور کلی می توان موارد زیر را در زمینه دستیابی به تأثیر دلخواه موثر دانست:

موارد موثر در تأثیرپذیری از روش تحریک الکتریکی مغز TDCS

به طور کلی درمانگر بسته به نوع بیماری فرد و بسته به شرایط، موارد زیر را تعیین خواهد نمود:

1. شدت جریان

طبیعی است که برای اثرگذاری بیشتر این روش نیاز است که میزان جریان الکتریکی بالاتر برده شود. جریان از الکترود آنود یا قطبی منفی به الکترود کاتد یا قطب مثبت انتقال داده می شود.

 

2. شکل و سایز الکترود

یکی دیگر از عواملی که تأثیرگذاری این روش را دستخوش تغییر خواهد نمود شکل و اندازه الکترودهاست. این فاکتور را می توان بسیار مهم تر از شدت جریان دانست. میزان جریان عبوری از هر سانتی متر مربع برحسب چگالی یا تراکم جریان محاسبه می شود.

به طور معمول در هر سانتی متر مربع از تراکم 0.029 تا 0.08 میلی آمپر استفاده می شود. برای همین می توان شکل و اندازه الکترود را بسیار مهم و تعیین کننده دانست. در اکثر مطالعات از الکترودهای 25 تا 35 سانتی متر مربعی بهره گرفته می شود.

به منظور برقراری اتصالی مناسب میان دو الکترود و جمجمه، الکترودها با آب معمولی یا محلول NaCl یا کرم های مخصوص خیس و مرطوب خواهند شد. البته در این بین برخی از الکترودها نیازی به مواد اضافی برای اتصال نخواهند داشت.

 

3. محل قرارگیری الکترودها

اندازه به کار رفته و اصول فنی TDCS باعث شده که زیاد نتوان روی دقت مکانی آن حساب باز کرد. اما در حد قشر حرکتی راست یا چپ یا قشر پره فرونتال راست یا چپ دارای تأثیرگذاری منطقه ای است. طی تحقیقات صورت گرفته الکترود آند سبب افزایش فعالیت نواحی سطحی قشر مغز شده و الکترود کاتد آن را کاهش خواهند داد. به نوعی در استفاده از TDCS در قشر مغز ناحیه ای تحریک شده و ناحیه ای دیگر مهار می گردد.

 

4. طول برقراری جریان

هر چه طول دوره جریان یا شدت جریان بیشتر شود در TDCS می توان نتایج بیشتری را مشاهده نمود. اما به دلیل گسترش دامنه نواحی تحت تأثیر در اثر افزایش شدت جریان و تحریک نورون های لایه های زیرین و نیز ایجاد اثرات غیرقابل کنترل و ارزیابی به طور معمول به منظور تأثیرگذاری بیشتر افزایش طول دوره اتفاق می افتد.

نحوه اجرای روش تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS

تحریک الکتریکی مغز به صورت زیر انجام می شود:

1. ابتدا 2 الکترود با قطب مثبت و منفی به واسطه نوعی پد اسفنجی مرطوب شده با نوعی محلول رسانا روی سر قرار داده می شوند.
2. این الکترودها جریان درون خود را از نواحی مختلفی مثل پوست سر، جمجه و… عبور خواهند داد و در نهایت به سطح قشر مغزی راه پیدا می کنند.
3. این جریان سبب باردار شدن نورون ها شده و قطب مثبت و منفی به وجود می آورد. از این رو فعالیت آن ناحیه را تغییر خواهد داد.
4. این عمل باعث می شود کلسیم به درون سلول وارد شده و فعالیت سلولی را بیشتر کند.
5. این پروسه همچنین باعث افزایش میزان گلوکز و اکسیژن در آن ناحیه شده و مغز را ترمیم می دهد.در واقع این عمل به واسطه ارتباطی که بین سلول ها یا سلول های آسیب دیده با سلول های سالم ایجاد کرده توان عملکرد در آن ناحیه را بیشتر می کند و سبب بازتوانی، ترمیم و بهبود می شود.

نکات قابل توجه در زمینه تحریک الکتریکی مغز به روش TDCS

پزشکان به طور معمول در این روش برای جلوگیری از ایجاد اختلال هنگام اجرای آن موارد زیر را در نظر خواهند داشت:

1. مدت و جهت مشخصی را برای شدت جریان الکتریکی در نظر خواهند گرفت.
2. پدهای اسفنجی با اندازه های مشخصی استفاده می کنند.
3. برای بیمار برنامه ریزی منظمی خواهند داشت تا جلسات به صورت مرتب و در زمانی مشخص انجام شوند.

آشنایی با انواع تحریک پذیری الکتریکی در مغز

به طور کلی تحریک پذیری الکتریکی در مغز به سه شکل اتفاق می افتد:

1. تحریک مثبت
2. تحریک منفی
3. تحریک ساختگی

در تحریک پذیری مثبت (anodal) تحریک پذیری عصبی درست در نقطه ای که مورد نظر ماست بیشتر می شود. حال آن که در تحریک منفی (cathedral) این کار به صورت عکس اتفاق خواهد افتاد. در سومین حالت برای افراد گروه کنترل قابل مطالعه است. در واقع در این روش تحریکی کوتاه صورت گرفته و سپس متوقف خواهد شد.

در این روش به خوبی می توان به تغییراتی که در قشر مغز صورت گرفته دست پیدا کرد. مدت تحریک و شدت تحریک دو عامل تعیین کننده مدت زمان این تغییرات هستند. به طور کلی این روش به درمان اختلالات بسیاری کمک خواهد نمود.

مزایای استفاده از روش تحریک الکتریکی مغز TDCS

یکی از برجسته ترین و مهم ترین مزایای این روش درمانی تأثیرگذاری آن است. این روش همچنین نیازی به بیهوشی نخواهد داشت که این ویژگی بسیار مفید است. علاوه بر آن در این روش درمانی جمجمه شکاف داده نمی شود.

این روش با جریان بسیار ضعیفی که داشته به راحتی بر روی کودکان و بزرگسالان قابل اجرا می شود. و به طور کلی عارضه ای جدی به همراه نخواهد داشت.

کاربرد تحریک الکتریکی مغز در درمان اختلالات

به طور کلی می توان تحریک مغز را به منظور درمان موارد زیر موثر دانست:

1. افسردگی
2. میگرن
3. بازتوانی بعد از سکته مغزی
4. وز وز گوش
5. پارکینسون
6. ولع اعتیاد
7. دردهای مزمن
8. اختلالات اضطرابی
9. درمان افسردگی در خانم های باردار به دلیل محدویت استفاده از دارو
10. درمان بیش فعالی کودکان
11. و…

تحریک الکتریکی مغز TDCS همچنین عملکرد شناختی را بسته به منطقه مورد تحریک افزایش می دهد. مثلاً می توان به عملکرد توانایی گفتاری و ریاضی، گستره توجه، حافظه و … اشاره نمود.

بررسی عوارض تحریک الکتریکی مغز با روش TDCS

خیلی از افراد از عوارض این روش درمانی می ترسند و برای همین از انجام آن خودداری می کنند. حال آن که این روش جریانی خفیف داشته و با بافت مغز تماس مستقیم نخواهد داشت. برای همین می توان آن را روشی غیرتهاجمی و بدون عارضه ای جدی به شمار آورد.

تنها عوارضی که ممکن است این روش با خود به همراه داشته باشد می توان به خارش در محل اتصال الکترود و نیز قرمزی پوست در این محل بعد از پشت سر گذاشتن چندین جلسه اشاره نمود. از دیگر عوارض احتمالی این روش می توان سردرد، سرگیجه و حالت تهوع را نام برد. البته با رعایت پروتکل های صحیح و جانب احتیاط به خوبی می توان از بروز این عوارض جلوگیری کرد.

نکات مراقبتی قابل ذکر در زمینه استفاده از TDCS

1. همان طور که قبلاً نیز گفتیم در افراد سالم استفاده از روش درمانی تحریک الکتریکی مغز منجر به ایجاد مشکلاتی مثل حمله تشنج نخواهد شد. اما با این حال این مشکل ممکن است در افراد مبتلا به صرع اتفاق بیفتد.
2. این روش برای افرادی که در وضعیتی ناپایدار هستند یا نزدیک محل الکترود دارای جسمی فلزی هستند نیز توصیه نمی شود.

تحریک الکتریکی مغز برای کدام دسته از افراد اصلاً مناسب نیست؟

به طور کلی افراد زیر در زمینه استفاده از این روش درمانی با محدودیت رو به رو هستند:

1. افرادی که در قلب آن ها باتری کار گذاشته شده و یا از دستگاه تنظیم کننده ضربان قلب استفاده می کنند.
2. افرادی که در پوست سر خود خراشیدگی دارند.

بررسی تفاوت های میان روش  TDCS با ECT

در مقایسه روش TDCS با ECT باید گفت در روش TDCS از جریان های کوچک و ثابت بهره گرفته شده و مغز برای تطیبق دادن خود با این جریان فرصتی کافی در اختیار خواهد داشت.

حال آن که ECT یک نوع شوک درمانی است. در این روش جریانی کوتاه و پرقدرت و 2 سویه در واقع موج مانند به جریانی متناوب تبدیل می شود. مغز قادر نیست خود را با تحریک ECT تطبیق دهد و احتمال بروز تشنج وجود خواهد داشت.

روش HD TDCS

این روش در واقع همان تحریک الکتریکی مغز است که این بار شکل پیشرفته تری به خود گرفته است. در این روش به جای به کارگیری 2 پد، از تعدادی الکترود با سایزی کوچکتر به منظور قرار دادن ساختارهای قشری خاص به کار برده می شود. کیفیت فوق العاده ی این روش باعث شده از آن با نام HD TDCS یاد شود.

بهترین مرکز تحریک الکتریکی مغز TDCS

اگر برای درمان مشکل خود نیاز به تحریک الکتریکی مغز با روش TDCS دارید. قطعاً برای دریافت خدماتی حرفه ای نیاز است که به یک مرکز تخصصی تحریک الکتریکی فرا جمجمه ای مراجعه کنید. یکی از بهترین مراکز در این زمینه کلینیک تخصصی رها است.

این کلینیک یک محیط کاملاً حرفه ای و تخصصی برای درمان با روش تحریک الکتریکی مغز به شمار می رود. در ادامه بیشتر با این مرکز آشنا خواهیم شد:

 

1. ارائه دهنده حرفه ای ترین خدمات

شما می توانید در کلینیک تخصصی مغز، اعصاب و روان رها حرفه ای ترین خدمات را در یک محیط کاملاً تخصصی دریافت نمایید. تمامی پروسه درمان در این مرکز انجام شده و نیازی نیست برای هر بخش از درمان راهی کلینیک های مختلف شوید.

در واقع صفر تا صد پروسه درمان شما در این مرکز انجام خواهد شد.

 

2. طرف قرارداد با بالغ بر 20 بیمه

این روزها با توجه به بالا بودن هزینه ساده ترین درمان ها بسیاری از افراد به دلیل عدم توان مالی در این زمینه، از درمان خود سر باز می زنند. این در حالی است که با داشتن بیمه می توان هزینه درمان را به میزان قابل توجهی کاهش داد.

کلینیک تخصصی رها برای راحتی حال بیماران و مراجعه کنندگان عزیز، با بالغ بر 20 بیمه اصلی کشور قرارداد دارد. از این رو شما با هر نوع بیمه ای می توانید پروسه درمان خود را با روش تحریک الکتریکی مغز در این مرکز آغاز نمایید.

 

3. برخورداری از پزشکانی متخصص و حاذق

در کلینیک رها از حاذق ترین و متخصص ترین پزشکان دعوت به عمل آمده است. از این رو شما می توانید از مشاوره و طبابت این پزشکان حرفه ای در کلینیک تخصصی رها برخوردار شوید.

 

4. امکان نوبت گیری تلفنی و آنلاین

شما به راحتی می توانید با شماره تلفن کلینیک رها تماس گرفته و اقدام به نوبت گیری کنید. از طرفی در سایت نیز امکان ثبت نوبت برای شما عزیزان فراهم شده است. لذا شما می توانید در این مرکز بدون معطلی نوبت بگیرید و برای گرفتن نوبت در این مرکز نیازی به مراجعه حضوری نیست.

تعداد جلسات درمانی تحریک الکتریکی مغز

خیلی از افراد دوست دارند در همان ابتدا بدانند که باید جند جلسه را به منظور گرفتن نتیجه از روش تحریک الکتریکی مغز طی کنند. واقعیت آن است که این موضوع باید توسط پزشک شما بررسی و تشخیص داده شود.

ولی به طور معمول برای این که از این روش نتیجه دلخواه خود را دریافت کرد نیاز است 20 جلسه درمان را پشت سر گذاشت. برای اثربخشی این روش حتماً باید جلسات درمانی را به صورت منظم انجام داد.

بعد از 8 تا 12 جلسه به خوبی می توان نتیجه و اثربخشی این روش را به چشم دید. ولی همان طور که گفتیم برای کسب نتیجه ای مطلوب از این روش باید صبر و حوصله به خرج دهید.

جمع بندی

همان طور که در این مطلب به آن اشاره شد تحریک الکتریکی مغز روشی کارآمد به منظور درمان بسیاری از بیماری ها و مشکلات است. این روش بدون هر نوع عارضه جدی است. برای همین شما عزیزان می توانید در صورت نیاز با خیالی راحت این روش را برای درمان خود انتخاب کنید.

کلینیک تخصصی رها یکی از بهترین مراکز ارائه دهنده این روش درمانی است. شما می توانید زیر نظر حرفه ای ترین پزشکان درمان خود را با این روش آغاز نمایید. بسته به نوعی بیماری و شدت آن و نیز دیگر شرایط شما عزیزان، پزشکان کلینیک رها تعداد جلسات این روش درمانی را برای شما تعیین خواهند نمود.

در کلینیک رها همچنین هزینه تحریک الکتریکی مغز کاملاً مناسب و مقرون به صرفه می باشد.

با کلینیک تخصصی مغز و اعصاب و روان رها از بهترین روش های درمانی و پیشرفته ترین متدها برای درمان بیماری های خود بهره مند شوید.