توانبخشی شناختی

درمان توانبخشی شناختی درمانی جامع است که از روش های مختلفی مانند مداخلات درمانی فردی و مداخلات روان- فیزیکی، کامپیوتری استفاده می کند. گروه درمانی توانبخشی شناختی کلینیک فوق تخصصی راد شامل روانشناس، روانشناس شناختی، گفتاردرمانگر، کاردرمانگر و روانپزشک است. هدف این درمان کمک به بهبود توانایی و عملکرد بیمارانی است که مبتلا به اسکیزوفرنیا، ناتوانمندی های پس از سکته مغزی و … می باشند.

توانبخشی شناختی یک درمان رفتاری است که از تمرین بهره می گیرد. استراتژی های جبرانی و تطبیقی جهت تسهیل بهبود در مناطق هدف شناخت مانند حافظه، توجه، یادگیری، عملکرد دیداری – حرکتی و حل مسئله مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش اغلب از کامپیوتر جهت فراهم کردن تمرینات در راستای بهبود مهارت های عصب روان شناختی استفاده می شود. تنها بیمارانی واجد شرایط توانبخشی شناختی هستند که از نظر بالینی، ثبات داشته باشند. بهتر است قبل از شروع جلسات درمانی شناخت بیمار به طور دقیق اندازه گیری شود تا بیمار نسبت به کاستی های خودآگاه گردد و بتواند به موقعیت های روزانه خود تعمیم دهد.

هدف اصلی توانبخشی شناختی کاهش کمبودهای شناختی بیماران است. یک درمانگر توانبخشی شناختی ممکن است به مراجع در یادداشت کردن کارهای روزانه کمک کند و یا اینکه چطور خرید خانه را دسته بندی کند تا بتواند آنها را به درستی انجام دهد، در توانبخشی شناختی کامپیوتری این تمرین ها و تمرین های ساده تر در پای کامپیوتر و با استفاده از یک نرم افزار به نام COGPACK صورت می گیرد. به طور مثال حافظه کاری که به عنوان توانایی جهت نگهداری کوتاه مدت اطلاعات در ذهن تعریف می شود، طی تکالیف ریاضی جمع یا منها دو رقمی تمرین داده می شود و در نهایت موجب تقویت آن می گردد. این توانایی در زندگی روزمره ما بسیار حائز اهمیت است و مدام مورد استفاده قرار می گیرد.

موارد کاربرد توانبخشی شناختی

اگرچه برای توانبخشی شناختی کاربردهای متعددی مطرح شده است اما تا بحال بیشتر مطالعات علمی که مستند به شواهد تجربی باشد در زمینه اسکیزوفرنیا بوده است. کمبودهای شناختی به عنوان هسته اصلی در اسکیزوفرنیا شناخته شده است و شامل نقص در توجه، یادگیری و حافظه، حافظه کاری، سرعت پردازش و استدلال و حل مسئله می شود. تحقیقات انجام گرفته تا به امروز نیز بر همراهی کمبودهای شناختی با اسکیزوفرنیا صحه گذاشته اند. تخمین زده شده است که ۹۰% افراد با اختلال اسکیزوفرنیا حداقل در یک حیطه شناختی از نظر بالینی و به طور معناداری دچار کمبود هستند و ۷۵% آنها حداقل در دو حیطه شناختی با این مشکل روبرو هستند. خوشبختانه شواهد علمی در مورد تاثیرگذاری توانبخشی شناختی بر روی بیماران اسکیزوفرنیک وجود دارد.